Zanglessen, polyvagaal theorie, grenzen en de ijsberg

Zanglessen, polyvagaal theorie, grenzen en de ijsberg

Als life coach en zangdocent met interesse in polyvagaal theorie (de theorie van ‘veiligheid’), heb ik nagedacht over hoe ik die twee kan combineren – of scheiden.

De eerste 15 jaar van mijn carrière heb ik gewerkt als – voornamelijk klassiek – zangdocent. En ik ben altijd heel strikt geweest in de grenzen die bij die functieomschrijving horen: een zangdocent werkt met de stem en de mens die die stem bezit, ondersteunt de cursist met een goede diagnose, geeft nauwkeurige informatie, helpt bij het vinden van strategieën en oefeningen om die stem optimaal te laten werken. En ‘de therapeut spelen’ maakt geen deel uit van die functieomschrijving.

Toch merkte ik vaak dat de manier waarop mensen met hun persoonlijkheid en hun leven omgingen en de manier waarop ze omgingen met de dingen die het leven op hen afvuurde, een grote impact had op de stem. Ik werd nog meer geïntrigeerd door de relatie tussen de stem en diens eigenaar; De relatie tussen de stem, psyche en het autonome zenuwstelsel.. En zie aldaar: de life coach.

Life coaching

Life coaching draait om het helpen van je coachees om verborgen overtuigingen te traceren en te begrijpen, niet-geïdentificeerde oordelen over henzelf en de wereld die hen ervan weerhouden volledig hun purpose te leven. Hen te begeleiden om te bewegen naar een professioneel en persoonlijk leven dat meer in lijn is met huidige waarden. En onderweg struikelen we daarbij soms over pijnlijke gebeurtenissen uit het verleden die aandacht nodig hebben voordat we verder kunnen gaan.

Het beeld van de ijsberg van McClelland is een mooie om dat zichtbaar te maken: al het lifecoaching ‘materiaal’ ligt onder water, onzichtbaar en verborgen voor het oog, maar heeft een diepgaande invloed op iemands output, gedrag en daarmee op de stem.

En daar komt de zangdocent weer terug: de manier waarop een cliënt haar stem gebruikt (ik geef voornamelijk les aan vrouwen), hoe ze klinkt, is direct zichtbaar of moet ik zeggen: hoorbaar? Het is het deel van de ijsberg dat boven zeeniveau ligt, het deel waarmee we direct als zangdocent of vocal coach kunnen werken.

Toch viel het me in mijn zanglessen zo vaak op dat het onbewuste ijsbergdeel onder water nog steeds flink  meeresoneerde met het bovenste, direct zichtbare (en hoorbare!) deel. Maar we hebben als zangdocenten niet de vaardigheden noch het mandaat om onze studenten onder dat wateroppervlak te begeleiden: het is daar veel te koud en we zijn er niet goed op geschoold.  Dus wat te doen?

De ijsberg en de plek daartussenin: het autonome zenuwstelsel

Wat als we die plek van de ijsberg tussen het bovenste en het lage onderwaterdeel verkennen? Een plek die met beide werelden kan communiceren? Ik denk dat het autonome zenuwstelsel daar precies goed kan zitten, daar tussenin. De polyvagaal theorie stelt dat wij zoogdieren het goed doen als we het gevoel hebben dat we ergens bij horen en als we ons veilig voelen. Dus van daaruit kunnen we een veilige ruimte bieden en een bron van regulatie zijn voor onze studenten. Natuurlijk hebben we daarvoor ons lichaam nodig. En omdat ons zanginstrument zich binnen ons lichaam bevindt, zijn we al gewend om op dat fysieke niveau met onze cliënten te werken. Dat maakt het een gemakkelijke ingang. Nog een goede reden om deze ingang te nemen, is het feit dat ons lichaam altijd in het hier en nu is. Hier bewust van zijn, zonder in oude verhalen te hoeven duiken, is hier mogelijk.

Regulatie van het zenuwstelsel betekent niets meer dan: het ene lichaam stuurt signalen van veiligheid en warmte naar een ander lichaam. In de polyvagale theorie noemen we dit het aanzetten van het ‘sociale betrokkenheidssysteem’. Eigenlijk kunnen we het ook co-regulatie noemen. En de meesten van ons als zangdocenten doen dit intuïtief, omdat we om onze studenten geven en graag willen dat ze een goede les hebben wanneer ze in onze studio zijn.

Een andere vorm van regulatie is zelfregulatie: door bepaalde activiteiten te doen die onze uitademing en hartslag vertragen, geeft het lichaam signalen aan de hersenen dat het veilig is. En ja – natuurlijk zitten we hier op een goudmijn als zangdocenten! Voorstellen om een paar lange zinnen te zingen, te neuriën, SOVT-oefeningen te doen, ademhalingsoefeningen, het ligt allemaal zo voor de hand om aan onze cliënten aan te bieden!

Bewegen door disregulatie naar veiligheid

Het prachtige van het aanbieden van een interventie als deze aan onze cliënten, is dat we erkennen waar ze zich bevinden in hun lichaam en geest: we zien dat ze misschien lichtjes gedereguleerd zijn en we bieden een oefening aan die hen terugbrengt naar een veilig en verbonden gevoel, zonder in te hoeven gaan op de moeilijke verhalen die mensen kunnen hebben. Het is niet onze taak als zangdocent om de problemen van onze cliënten te helpen genezen. Onze taak is om hen door de deregulatie te helpen, zodat ze terug kunnen naar hun oorspronkelijke taak waar ze voor komen: zingen en optreden!

Dit betekent niet dat je nooit naar de verhalen van cursisten  moet luisteren. Wel is het verstandig om onderscheid te maken tussen enerzijds ‘ontladen’ en anderzijds een verhaal dat voor de eerste keer verteld wordt. Van dat laatste is het belangrijk dat we ze eren en er getuige van durven zijn.
Ontladen is meestal een teken van vecht-vlucht reactie, waarbij er extra energie in het lichaam zit die het systeem moet verlaten. Dat kan mogelijk ook op andere manieren worden gedaan, zoals hierboven vermeld.

Dat bespaart ook tijd, dus de student kan meer zingen, (we kennen allemaal die student die 90% van de les praat ;-)) en – heel belangrijk – het verkleint het risico dat cliënten moeilijke dingen vertellen en opnieuw van streek raken (her-traumatisering). Het helpt ons ook als zangdocent binnen ons eigen werkterrein te blijven, want we zijn immers geen therapeut of psycholoog.

Bewuste keuze

Soms kan het wel nuttig zijn voor een coachee om diep onder water te duiken. Wanneer een oud ‘verhaal’ of overtuiging bijvoorbeeld blijft hinderen in het zangproces. Of wanneer oude waarden een nieuwe vocale weg lijken te belemmeren. Maar dit moet een zeer bewuste keuze zijn, gemaakt door de coachee en niet door jou als docent, hoe zorgzaam je ook bent. Zorg ervoor dat je een lijst hebt van vertrouwde collega’s naar wie je kunt doorverwijzen! En in mijn geval, als je in staat bent om beide petten op te zetten, van zangdocent en levenscoach, is het heel belangrijk om duidelijkheid en keuze aan je cliënt te bieden, zodat het heel duidelijk is aan welk deel je werkt: boven zeeniveau, onder water – of daartussenin!

Ben je geïnteresseerd in het ervaren van een ‘onder de ijsberg’ sessie? Misschien omdat er dingen spelen die je ervan weerhouden de zanger of zangdocent te zijn die je zou kunnen zijn? Ik ben er voor je en je kunt een inspiratiegesprek van 30 minuten boeken, als je dat wilt!

Of ben je misschien een zangdocent en wil je meer weten over hoe je de polyvagale theorie kunt toepassen en werken met het zenuwstelsel in je werk? Ik bied een 3-delige online webinar serie aan. Als je geïnteresseerd bent, stuur me dan een e-mail! info@voice2blossom.nl

Chat openen
1
Wat kan ik voor je doen?
Welkom bij Voice2Blossom.
Wat kan ik voor je doen?